Arbeidsmarkt op de schop, hoezo?
Auteur: Els Unger, Unger Nolet Advocaten
Dit blog is geschreven voor de val van het kabinet. Het is momenteel onzeker wat er met de plannen rondom de hervorming van de arbeidsmarkt gaat gebeuren.
In april 2023 heeft Minister Van Gennip van Sociale Zaken en Werkgelegenheid aan de Tweede Kamer de kabinetsplannen voor hervorming van de arbeidsmarkt bekend gemaakt. Zo moet er meer zekerheid komen voor werkenden over hun inkomen en werkrooster. Onder meer door een verbod van 0-urencontracten, meer zekerheid en gelijkwaardige arbeidsvoorwaarden voor uitzendkrachten en een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zzp’ers. Ook de ‘doorbrekingstermijn’ van de ketenregeling komt te vervallen. D.w.z. dat werkgevers niet meer na drie tijdelijke contracten even een half jaar kunnen wachten om dan weer met een nieuwe reeks tijdelijke contracten te beginnen.
Is dit nu allemaal echt nodig gezien de huidige arbeidsmarkt? De enorme arbeidskrapte na de coronacrisis is geen tijdelijk iets. Het speelt in sommige sectoren al veel langer en zal door de vergrijzing alleen maar toenemen. In de zorg zijn nu al bijna 50.000 vacatures. Verwacht wordt dat dit aantal zal groeien naar 170.000 in 2032, zo’n 15% van alle zorgbanen. En denk aan het tekort aan leraren, in het basisonderwijs alleen is dat nu al 9.000 fte. Maar ook in sectoren als horeca, techniek, ICT en openbaar vervoer zijn zoveel vacatures onvervulbaar, dat dienstverlening moet worden afgeschaald.
De planning van het kabinet is dat de voorgenomen maatregelen voorjaar 2024 in het parlement worden behandeld. De nieuwe regels moeten dan uiterlijk 1 januari 2025 in werking treden. Je zou denken dat er urgentere zaken die dit kabinet zou moeten aanpakken. Zoals stikstof, woningtekort, migratie en uitvoeringsproblemen bij overheidsdiensten. De arbeidsmarktmaatregelen lijken een oplossing te moeten bieden voor een gepasseerd probleem. Want zowel grote werkgevers als Post NL als MKB-bedrijven in bijv. transport en logistiek proberen mensen te werven met Meteen een vast contract!
Het oproepcontract wil het kabinet vervangen door een nieuw type basiscontract waarin een minimale arbeidsomvang moet worden afgesproken. Terecht gaat dit niet gelden voor studenten en scholieren. Die hebben meestal baat bij een periode nee zeggen tegen oproepen, om te kunnen leren voor examens of naar een festival te gaan. Die mogelijkheid willen andere oproepkrachten vermoedelijk ook houden. Het probleem van deze tijd is juist vaak dat ze voortdurend worden opgeroepen voor veel uren per week. En daarvoor biedt de huidige wetgeving al een mooie oplossing: na een jaar oproepen moet de werkgever steeds een aanbod voor vaste arbeidsomvang doen voor het gemiddelde aantal gewerkte uren.
Natuurlijk is meer zekerheid en gelijkwaardige arbeidsvoorwaarden voor uitzendkrachten een mooi voorstel, maar zoals gezegd de arbeidsmarkt gaat vanzelf al in die richting. Uitzendbureaus hebben het lastiger omdat de behoefte aan een flexibele schil verdampt als de vaste kern niet eens opgevuld kan worden. En ook de uitzendbureaus komen moeilijk aan mensen, zodat zij wel betere arbeidsvoorwaarden zullen moeten bieden.
Wat moet of kan de OR nu met de voorgenomen wijzigingen? Niet afwachten, maar nu initiatieven voorstellen om qua arbeidstijden, aanstellingsbeleid, arbeidsvoorwaarden en werkverdeling een aantrekkelijke werkorganisatie te zijn!